San Marino Faşizmi ve Giuliano Gozi

San Marino Faşist Partisi, 1923'den 1943'e kadar iktidarı elinde bulunduran aşırı sağ eğilimli bir siyasi partidir.

10 Ağustos 1922'de, İtalyan Kraliyet Ordusu için savaşan ve Mussolini'yi kendisine rol model olarak gören savaş gazisi Gozi tarafından kurulmuştur. Giuliano Gozi, seçkin bir aileden geliyordu ve İtalyan hükümetinin desteği ile San Marino'daki yönetimi ele geçirdi. İktidarının başlangıcından itibaren ülkede bulunan az sayıdaki sosyaliste çeşitli yaptırımlar uyguladı. Partinin gazetesi "Il Popolo Sammarinese" idi. İdeolojik olarak İtalyan faşizmine sıkı sıkıya bağlıydı ve yenilikçi değildi. Mussolini gibi korporatist bir ekonomi benimsedi, ülkesinde Yahudi olmadığından dolayı da İtalya'daki ayrımcı yasaları hiçbir zaman kabul etmedi.

Nisan 1923'te Gozi, Faşist yönetimin ilk lideri seçildi. Ekim seçimlerinden sonra Gozi'ye muhalif olan önemli bir kısım vardı ve kendisine alternatif bir lider arıyorlardı. 1926'da San Marino'nun son çok partili seçimleri yapıldı ve Gozi kazandı fakat muhalif politikacılar da 1932'ye mecliste çoğunluğu oluşturmaya devam ettiler. Gozi'ye muhalif olanlar, başka bir faşist olan Ezio Balducci'yi destekliyorlardı.

1932'de, Balducci fraksiyonu rakip bir gazete olan La Voce del Titano'yu başlattı. Ertesi yıl bir darbe planlamakla suçlandı ve Roma'ya kaçtıktan sonra İtalyan makamları tarafından tutuklandı. Balducci ve destekçileri, partiden arındırıldı ve özel bir mahkeme tarafından 1934'te ağır bir kamu hizmeti cezası verildi. Balducci, bir daha San Marino'ya dönmediğinden dolayı da uygulanamadı.

Ayrımcı yasalar, ancak savaşın şiddetlendiği 1942 yılında kabul edilmiştir. 28 Temmuz 1943'de, İtalya'daki faşist hükümetin düşmesinden sonra bazı parti yöneticileri çeşitli ülkelere kaçma teşebbüsünde bulundular, çoğunluğu Alman güdümünde olan Kuzey İtalya'ya kaçmıştır. 1944'de ise İtalya Sosyal Cumhuriyeti kurulduktan sonra Gozi şansını tekrar denemiş ve partisinin devamı olan Cumhuriyetçi San Marino'yu kurmuş, bu parti de aylar sonra kapatılmıştır.

Döneminde yapılan anıt ve yapılar şunlardır:

- 1927'de inşa edilen Ara dei Volontari, İtalya için savaşan 140 San Marinolu için yaptırılmıştır.
- 1928-1932 yılları arasında inşa edilen Rimini-San Marino
demir yolu, 12 Haziran 1932'de açılmış ve 1944'de yıkılmıştır.
- 1932 yılında inşa edilen San Marino Posta Teşkilatı bu dönemde oluşturulmuştur.
- 1941'de Titano Tiyatrosu yapılmıştır.
- 1941'de San Marino'nun en büyük hastanesi olan Merhamet Hastanesi de yine bu dönemde yapılmıştır.

Giuliano Giazo